Prawidłowa ciąża trwa 40 tygodni i każdy z nich obfituje w wiele zmian w organizmie przyszłej mamy oraz rozwijającego się dziecka. Pierwszy i drugi tydzień ciąży są jednak wyjątkowe, gdyż liczone są jeszcze przed tym, jak kobieta zajdzie w ciążę.
Początek ciąży
Ginekolog określa wiek ciążowy od momentu, w którym powinna wystąpić miesiączka. Taki umowny moment wykorzystywany jest do określenia początku ciąży dlatego, że bardzo trudno byłoby określić dokładny moment zapłodnienia. I właśnie dlatego do faktycznego wieku ciąży, określanego na podstawie badania ginekologicznego USG, dodaje się dwa pierwsze tygodnie obejmujące czas od momentu pierwszego dnia miesiączki aż po owulację i możliwe zapłodnienie.
Kiedy rozpoczyna się pierwszy tydzień ciąży?
W pierwszym tygodniu ciąży nie dochodzi do zapłodnienia – jest to czas, gdy rozpoczyna się miesiączka poprzedzająca zapłodnienie. W macicy zachodzą takie same zmiany, jak podczas każdej miesiączki – błona śluzowa macicy złuszcza się i jest wydalana wraz z krwią miesiączkową. Dzieje się to pod wpływem spadku poziomu żeńskich hormonów płciowych – estrogenu i progesteronu.
Krwawienie miesięczne trwa zazwyczaj od 4 do 5 dni i podczas menstruacji tracone jest około 80 ml krwi. Oczywiste jest, że w tym czasie, określanym jako pierwszy tydzień ciąży, nie można zaobserwować żadnych objawów ciąży, gdyż nie doszło jeszcze do zapłodnienia. Odczuwalne są jedynie dolegliwości typowe dla menstruacji – pobolewanie w podbrzuszu, skurcze w dole brzucha, ból głowy, zmęczenie i ospałość, a także obrzęki.
W pierwszym tygodniu ciąży, po zakończeniu krwawienia miesięcznego rozpoczyna się faza folikularna. Około 5 dnia cyklu pod wpływem działania hormonu folikulotropowego FSH dochodzi do inicjowania procesu dojrzewania pęcherzyka Graffa. Pod koniec pierwszego tygodnia komórka jajowa uwolniona zostanie z pęcherzyka Graffa, dzięki czemu możliwe będzie zapłodnienie.
Jak obliczyć przewidywaną datę owulacji?
W przypadku regularnych cykli, trwających 28 dni, owulacja przypada na 14 dzień, przy dłuższych cyklach owulacja nastąpi odpowiednio później (np. 21 dnia przy cyklu trwającym 35 dni). Komórka jajowa zdolna jest do połączenia z plemnikiem wyłącznie przez 6 – 12 godzin, podczas wędrówki przez jajowód, ale plemniki, które znalazły się w drogach rodnych kobiety, są zdolne do zapłodnienia nawet przez 72 godziny. A to oznacza, że dni płodne trwają 4 dni przed owulacją i dwa dni po niej.
Jeżeli kobieta nie jest pewna, czy dobrze oblicza czas owulacji lub cierpi na nieregularne cykle miesięczne, może wykonać test owulacyjny. Jest to test paskowy, który można zakupić w każdej aptece. Zasada jego działania sprowadza się do określenia w moczu stężenia poziomu hormonu LH, który wydzielany jest przez przysadkę, a jego zwiększone stężenie odnotowywane jest na 24 – 36 godzin przed owulacją. Pozwala to precyzyjnie określić termin owulacji, co ułatwia staranie się o potomstwo.
Jak kobieta powinna zadbać o zdrowie?
W tym okresie warto w szczególny sposób zadbać o zdrowie – i dotyczy to zarówno przyszłej mamy, jak i taty. Oczywiście – planując potomstwo warto zadbać o zdrowy styl życia znacznie wcześniej (Jak przygotować się do ciąży?), ale jeżeli tak się nie stało – tydzień poprzedzający możliwe zapłodnienie to ostatni moment. Przede wszystkim – należy bezwzględnie zrezygnować ze stosowania jakichkolwiek używek, takich jak papierosy czy alkohol.
Równie ważne jest stosowanie odpowiednio zbilansowanej diety, dostarczającej wszystkich niezbędnych witamin, składników mineralnych oraz białek czy kwasów tłuszczowych. Ponadto kobieta powinna suplementować kwas foliowy w dawce 0,4 mg dziennie. Ma to na celu zapobieganie niedoborom kwasu foliowego, mogącym prowadzić do wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu.
Należy podkreślić, że suplementację kwasu foliowego najlepiej jest rozpocząć na 12 tygodni przed planowanym rozpoczęciem starań o dziecko – wówczas mamy pewność, że wyeliminujemy ryzyko niedoboru tej witaminy. Nie należy oczywiście zapominać o naturalnych źródłach kwasu foliowego w diecie – brokułach, szpinaku, szparagach, wątróbce czy jajach.
Jeżeli kobieta planująca ciążę nie wykonała wcześniej żadnych badań profilaktycznych – to ostatni moment. Konieczne jest wykonanie takich podstawowych badań, pomagających ocenić ogólny stan zdrowia jak:
- morfologia krwi
- próby wątrobowe (bilirubina, poziom enzymów wątrobowych)
- poziom glukozy we krwi
- lipidogram (cholesterol całkowity, cholesterol HDL i LDL, trójglicerydy)
- badanie ogólne moczu
- badanie poziomu hormonów tarczycy we krwi (trójjodotyronina, tyroksyna)
Można ponadto wykonać dodatkowe badania w kierunku wykluczenia takich infekcji jak kiła, rzeżączka, HIV, chlamydioza czy wirusowe zapalenie wątroby.